Ông được gọi là Võ vương, người đưa xã hội Đàng Trong phát triển đến đỉnh cao nhưng cuối đời lại có những việc làm mở đầu cho sự suy thoái của chính quyền họ Nguyễn.
Chúa Nguyễn là cách gọi chung trong sử sách và dân gian về một dòng họ đã cai trị dải đất từ Thuận Hóa (phía nam đèo Ngang hiện nay) vào miền nam của Việt Nam, bắt đầu từ đầu giai đoạn Lê Trung hưng của nhà Hậu Lê, hay giữa thế kỷ XVI, cho đến khi bị nhà Tây Sơn tiêu diệt năm 1777. Các chúa Nguyễn là tổ tiên của các vua nhà Nguyễn, triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam.
Năm 1527, Mạc Đăng Dung soán ngôi nhà Lê và lập ra nhà Mạc. Nguyễn Kim (1468 – 1545), vốn là một tướng giỏi của nhà Hậu Lê, nhờ có công giúp vua Lê chống lại nhà Mạc nên được phong chức Thái sư Hưng Quốc công (sau này khi nhà Nguyễn thành lập đã truy tôn ông là Triệu tổ Tĩnh hoàng đế).
Nguyễn Kim có ba người con. Con gái đầu tên Ngọc Bảo, lấy Trịnh Kiểm, người sau này trở thành người mở đầu cho sự nghiệp của các chúa Trịnh ở Đàng Ngoài; hai người con trai kế của Nguyễn Kim cũng là tướng giỏi và được phong chức Quận công.
Sau khi người con trai lớn là Nguyễn Uông bị anh rể là Trịnh Kiểm giết, người con trai còn lại là Nguyễn Hoàng đã xin vua Lê cho vào cai trị vùng đất Thuận Hóa để rời xa sự kiểm soát của anh rể, nhằm mưu đồ tạo dựng cơ nghiệp riêng cho họ Nguyễn.
Các chúa Nguyễn về danh nghĩa là quan của Nhà Lê Trung hưng, nhận sắc phong và dùng niên hiệu của vua Lê, giúp vua Lê cai quản vùng lãnh thổ phía nam. Nhưng trên thực tế họ cai trị lãnh thổ Đàng Trong một cách tương đối độc lập với vua Lê. Tổng cộng có 9 chúa Nguyễn cai quản xứ Đàng Trong trong hơn 2 thế kỷ cho tới khi bị lật đổ vào năm 1777.
Đây là một bài kiểm tra thời gian. Bạn sẽ được cung cấp 10 giây cho mỗi câu hỏi. Bạn đã sẵn sàng chưa?
Ông được gọi là Võ vương, người đưa xã hội Đàng Trong phát triển đến đỉnh cao nhưng cuối đời lại có những việc làm mở đầu cho sự suy thoái của chính quyền họ Nguyễn.
ĐÁP ÁN ĐÚNG LÀ NGUYỄN PHÚC KHOÁT. Năm 1738, chúa Nguyễn Phúc Chú qua đời. Nguyễn Phúc Khoát, con trai trưởng của Nguyễn Phúc Chú, khi ấy 25 tuổi, lên ngôi, trở thành chúa thứ tám của chính quyền Đàng Trong, được mọi người gọi là Chúa Võ hay Võ Vương. Theo Đại Nam thực lục tiền biên, năm 1744, quần thần dâng biểu tôn chúa Nguyễn Phúc Khoát lên ngôi vương. Sau hai ba lần bầy tôi nài xin, chúa đồng ý rồi cho đúc ấn quốc vương. Chúa còn cho đổi y phục, thay phong tục, châm chước chế độ các đời, định triều phục võ văn. Đây là chúa Nguyễn đầu tiên tự xưng vương. Ông còn sắp đặt đơn vị hành chính, cắt đặt quan chức, kê khai hộ khẩu hộ tịch, định thuế lệ, dần dần ổn định và hình thành vùng đất Nam Bộ phong phú, nhiều nhân tài, vật lực.
Vùng đất nào được Chúa Nguyễn Phúc Khoát đặt làm kinh đô?
ĐÁP ÁN ĐÚNG LÀ PHÚ XUÂN. Kinh đô Phú Xuân được Chúa Nguyễn Phúc Khoát dựng hàng loạt điện đài mới theo qui mô đế vương, dựng hai điện Kim Hoa và Quang Hoa, các gác Dao Trì, Triệu Dương, Quang Thiên. Nhà Tựu Lạc, Chính Quan, điện Trường Lạc, vườn Hậu uyển... Phía ngoài thành thì chợ phố nguy nga, trên sông thuyền buôn tấp nập. Dưới thời chúa Võ, Kinh đô Phú Xuân trở nên nhộn nhịp, danh tiếng lẫy lừng, các đời chúa trước chưa từng có. Xây dựng xong kinh đô, Chúa sai nhiều văn quan đề vịnh phong cảnh cố đô. Phú Xuân trở thành một thành phố nên thơ từ ngày ấy. Chúa Nguyễn đã đón tiếp các quốc vương láng giềng ở Ðất Phú Xuân.
Nguyễn Phúc Thuần không phải là người chúa Nguyễn Phúc Khoát muốn truyền ngôi nhưng vẫn được lên thay cha. Vì sao?
ĐÁP ÁN ĐÚNG LÀ ÂM MƯU CỦA QUYỀN THẦN. Trải qua tám đời, đến cuối đời chúa Nguyễn Phúc Khoát, vương triều các chúa Nguyễn lại bị nạn quyền thần lộng hành. Năm 1765, Nguyễn Phúc Khoát mất. Con cả của chúa cũng không còn. Theo lẽ thường, ngôi chúa phải được trao cho hoàng tôn Nguyễn Phúc Dương hoặc hoàng tử thứ hai là Nguyễn Phúc Luân, nhưng điều đó đã không xảy ra. Khi còn sống, chúa Nguyễn Phúc Khoát đã có ý lập Phúc Luân nên sai một thầy nổi tiếng là Trương Văn Hạnh dạy dỗ chu đáo. Đến khi ông mất, tình hình thay đổi. Quyền thần Trương Phúc Loan âm mưu với một số triều thần bỏ di mệnh, phế Phúc Dương, lập người con thứ của Nguyễn Phúc Khoát là Nguyễn Phúc Thuần mới 12 tuổi lên ngôi chúa. Nguyễn Phúc Luân không được lập mà còn bị bắt giam rồi lo buồn mà chết khi mới 33 tuổi. Nội hữu Trương Văn Hạnh, thầy dạy của Phúc Luân bị Phúc Loan ám hại.
Âm mưu đưa Nguyễn Phúc Thuần lên làm chúa, Trương Phúc Loan bắt đầu lộng quyền, thao túng lĩnh vực nào của chính quyền Đàng Trong?
ĐÁP ÁN ĐÚNG LÀ CẢ CHÍNH TRỊ VÀ QUÂN SỰ. Nhà Nguyễn đến thời kỳ suy vong do bị nạn quyền thần lấn lướt, Phúc Thuần nhỏ tuổi, lại bị bất ngờ đưa lên ngôi, trở nên bỡ ngỡ trên ngai vàng. Mọi quyền hành đều do Trương Phúc Loan thao túng. Từ khi đưa được Nguyễn Phúc Thuần lên ngôi, Trương Phúc Loan tự xưng là Quốc phó, một mình chuyên quyền quyết định mọi việc. Những kẻ thân cận của Trương Phúc Loan nắm giữ mọi chức vụ trong triều. Hai con trai của ông đều lấy công chúa họ Nguyễn và giữ các chức vụ quan trọng. Số quan lại tăng lên không ngừng nhằm đốc thúc thuế khóa, vơ vét của cải của dân. Không chỉ thao túng về chính trị, Trương Phúc Loan còn nắm giữ nguồn tài chính của cả xứ Đàng Trong. Quyền thần này một mình thu thuế của năm nguồn lớn nhưng chỉ nộp lại cho nhà nước khoảng 1/5, còn lại đút vào túi riêng. Loan còn làm nhiều việc khác để đem lại thu nhập. Theo Lịch sử Việt Nam, vàng bạc, châu báu, vật báu, gấm vóc, vườn ruộng, nhà cửa, tôi tớ, trâu ngựa của Trương Phúc Loan không biết bao nhiêu mà kể. Nhiều thương nhân nước ngoài bị Loan quỵt tiền. Trương Phúc Loan “ngày càng kêu rông, tham lận tàn nhẫn, làm bậy không sợ ai, người đời bấy giờ gọi Loan là Trương Tần Cối” (theo Đại Nam liệt truyện, Tiền biên).
Chúa Nguyễn Phúc Thuần mất sau khi ở ngôi chúa được 12 năm. Lý do ông mất là gì?
ĐÁP ÁN ĐÚNG MẤT TRONG KHỞI NGHĨA TÂY SƠN. Trước tình hình chính trị xã hội đời chúa Nguyễn cuối cùng, nghĩa quân Tây Sơn do ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ cầm đầu đã đứng lên khởi nghĩa. Chúa Nguyễn Phúc Thuần phải chạy trốn nhiều lần. Tháng 9/1777, chúa bị nạn và mất khi mới 24 tuổi. Nhà Nguyễn sau này truy tôn Nguyễn Phúc Thuần là Duệ Tông. Chúa được táng tại lăng Trường Thiệu ở thôn La Khê, xã Hương Thọ, thị xã Hương Trà, Thừa Thiên Huế, nằm gần lăng Trường Cơ của chúa Nguyễn Hoàng.
